Hoe geef je vrijwilligers de juiste kennis en vaardigheden mee? Welke (opleidings)eisen stel je? En hoe organiseer je opleidingen? Binnen de Alliantie Vrijwillige Schuldhulp (AVS) vinden we de kwaliteit van de ondersteuning door vrijwilligers belangrijk. Elke partner heeft een eigen aanpak voor het opleiden van vrijwilligers. Het Landelijk Stimuleringsnetwerk Thuisadministratie (LSTA), partner van de AVS, kiest voor een specifieke werkwijze: investeer in de coördinator als opleider.
Een stap met impact, volgens verbinders en trainers Jansje van Middendorp en Arnoud van der Kolk bij LSTA. “De coördinator is de spin in het web,” vertelt Jansje. “Hij of zij kent de vrijwilligers, weet wat er speelt bij hulpvragers, en kan daarom perfect inschatten welke kennis en vaardigheden nodig zijn. Maar een coördinator moet daarbij wél de juiste ondersteuning krijgen.”
Vrijwilligersmodule: leid je eigen vrijwilligers op
LSTA ontwikkelde de basistraining Vrijwilligers Geldzorgen, waarbij vrijwilligers via een e-learning leren wat ze moeten weten en kunnen om hulpvragers effectief te ondersteunen. Voor coördinatoren is er een Train-the-Trainer programma, waarin zij vaardigheden ontwikkelen en oefenen om hun eigen vrijwilligers te scholen. Bij dit programma ontvangen ze een handboek met 25 praktische oefeningen die ze kunnen inzetten tijdens hun live trainingssessies. De oefeningen sluiten aan bij de modules van de e-learning voor vrijwilligers. Arnoud legt uit: “Het handboek biedt coördinatoren handvatten om zelf te bepalen wat het beste past bij hun organisatie. Zo maken we leren laagdrempelig en direct toepasbaar in de praktijk.”
Coördinatoren als trainers
Arnoud: “We merken duidelijke verschillen tussen de rol van trainer en die van coördinator. In de Train-the-Trainer besteden we veel aandacht aan de rol van de trainer: wat kan je in deze rol doen en betekenen voor je vrijwilligers? We zorgen ervoor dat de drempel om een training te geven laag is. Het handboek is zo gemaakt dat ook coördinatoren met weinig ervaring als trainer ermee aan de slag kunnen. De oefeningen zijn praktisch, duidelijk en goed toepasbaar.” Het voordeel van het combineren van de rol van coördinator en trainer is dat je (nieuwe) vrijwilligers goed leert kennen, waardoor je als coördinator sterker in je rol komt te staan.
Stress-sensitief vrijwilligerswerk vraagt om empathie én zelfzorg
Naast kennis is er ook aandacht voor gedrag en gevoel. “Vrijwilligers komen vaak in contact met mensen die stress ervaren,” legt Jansje uit. “Daarmee moet je kunnen omgaan. Stress-sensitief werken heeft daarom een centrale plek in onze opleidingen. Wat doet stress met iemand? En hoe kun je daar als vrijwilliger gepast op reageren vanuit verbinding met de hulpvrager? Hoe zorg je ervoor dat de regie en keuzevrijheid bij de hulpvrager blijft, zonder dat je als vrijwilliger te veel overneemt?
Netwerkgroep Train-the-Trainer
Een ander onderdeel van het Train-the-Trainer programma is de netwerkgroep, waar coördinatoren vragen en ervaringen uitwisselen en van elkaar leren. Jansje vertelt: “Veel coördinatoren werken zelfstandig binnen hun organisatie en staan niet dagelijks voor de groep als trainer. Juist dan is het waardevol om te merken dat je niet alleen bent – er is een netwerk waar je vragen kunt stellen, inzichten kunt delen en samen verder kunt ontwikkelen.”
Leren vanuit de praktijk
Een concreet voorbeeld van hoe LSTA praktijk en opleiding verbindt, is de ontwikkeling van een nieuwe e-learningmodule voor vrijwilligers die actief zijn op inloopplekken. Deze module is aanvullend op de basistraining Vrijwilligers Geldzorgen. Arnoud vertelt: “We hebben inloopplekken bezocht en geluisterd naar wat vrijwilligers daar meemaken. Die inzichten vertalen we naar een training die écht aansluit bij hun werk.”
Deze module sluit nauw aan op de Train-the-Trainer: coördinatoren krijgen niet alleen inhoudelijke handvatten, maar ook ondersteuning om vrijwilligers effectief te begeleiden. Het onderscheid tussen de rol van coördinator en vrijwilliger komt hierin expliciet aan bod.
Tegelijkertijd roept dit ook vragen op: wat mogen vrijwilligers wél doen, en wat niet? Wanneer is een situatie te complex en moet er worden opgeschaald naar een beroepskracht? LSTA gaat hierover actief in gesprek met coördinatoren. Want goed vrijwilligerswerk begint bij duidelijke kaders en begeleiding.
Samen sterker met AVS-partners
De ontwikkelingen bij LSTA sluiten naadloos aan op ontwikkelingen bij de andere AVS-partners. “Wij betrekken het veld in alles wat we doen: voor, door en met de doelgroep,” zegt Jansje. “Onze kennis en methodes zijn bedoeld om breed gedeeld te worden. We hopen dat partners er hun eigen vorm aan geven.”
“Leren van elkaar is essentieel,” vult Arnoud aan. “En daar biedt AVS het perfecte platform voor. Juist omdat we allemaal verschillende accenten hebben, kunnen we elkaar versterken.”
Blik op de toekomst
LSTA kijkt vooruit. Onderwerpen als het gebruik van AI in leermiddelen en werken in kleinere, interactieve groepen staan op de agenda. Maar de kern blijft hetzelfde: coördinatoren versterken in hun rol, zodat vrijwilligers met vertrouwen en vakmanschap mensen met geldzorgen kunnen ondersteunen.
“We zetten bij LSTA een stevige en toegankelijke basis neer,” zegt Jansje. “Door kennis te delen en samen te werken, kunnen we elkaar versterken en de impact vergroten. Samen met AVS, de alliantiepartners en de lokale organisaties bouwen we een netwerk waarin we ons richten op ondersteuning van goede kwaliteit. Laten we de krachten blijven bundelen – voor vrijwilligers én voor de mensen die zij ondersteunen.”