Aan het woord is Aalt Fikse, officier bij het Leger des Heils. Aalt vertelt: “Ik ben opgegroeid binnen het Leger des Heils. Eenmaal aan het werk, was ik – naast mijn werk – eerst een tijd actief als vrijwilliger bij het Leger. Na een tijd hebben mijn vrouw en ik de overstap gemaakt naar werken in dienst van het Leger des Heils.” Via Suriname en Kampen is Aalt met zijn gezin in 2018 in Limburg beland. In verschillende gemeenten zetten hij en zijn vrouw ontmoetingsplekken op, samen met lokale mensen. Zo zijn in Geleen, Heerlen, Maastricht en Roermond plekken ontstaan waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en bij een kop koffie hun verhaal kwijt kunnen.
“Er is een groot aanbod van zorg,” stelt Aalt, “maar hoe krijg je mensen daar? Onze winkels met tweedehandskleding zijn een laagdrempelige vindplaats voor schuldhulppreventie. Er is een koffiecorner, mensen komen makkelijk binnen. We praten wat met ze, en dan komt zo’n gesprek ook op ‘hoe gaat het met je, en met je financiën?’ Zo verwijzen we heel wat mensen door naar schuldhulp.”
Vrijwilligers in de schuldhulpverlening
Aalt legt uit over zijn werk: “Alleen bereik je misschien niet veel, maar we hopen vanuit het Leger mensen te enthousiasmeren om actief hun rol te pakken in de maatschappij. Veel mensen zitten thuis, ze willen best aan de slag als vrijwilliger. Wij bieden ondersteuning bij het opstarten van zoiets als een inloopplek – daar hebben we volop ervaring mee. Het helpt als de naam van een organisatie als Leger des Heils verbonden is aan zo’n initiatief – dat biedt vertrouwen. Maar het zijn de mensen uit de buurt die het doen, zij gaan zelf aan de slag, met hun eigen netwerk.”
“We werken natuurlijk veel samen met vrijwilligers,” vertelt Aalt, “dat is wel wat kwetsbaar: er is verloop, mensen haken weer af. Wat we daarom doen: op een locatie trainen we vier à vijf mensen als kernteamlid. Die geven, als meewerkend vrijwilliger, leiding aan de locatie.
Dat maakt het team stabieler om mee te bouwen. Vrijwilligers hebben geen financiële prikkel als motivatie voor hun inzet. Ze kunnen ook weer afhaken. Dat is wel een uitdaging. We zijn daar ook nuchter in: het moet je wel meer energie opleveren dan het je kost. Wat het je oplevert, vrijwilliger zijn? Je betekent wat voor een ander – dat geeft voldoening.”
Schulden en financiële stress
“Er zijn zoveel mensen die beginnen met een achterstand – een valse start die ontmoedigt. Ze zien dat anderen ver vooruitlopen. Wat wij dan doen is teruglopen, luisteren zonder vooroordeel. Die vriendelijkheid, bewogen zijn met hun verhaal, zonder dat je het gevoel geeft ‘je bent zielig’ – dat doet veel.”
“We ontmoeten veel alleenstaanden, vijftig-zestig-plussers. Ze leven vaak van dag tot dag, met weinig geld te besteden. Met een ‘volle rugzak’ – verslaafd, misbruik, geen werk, geen dagritme, berustend in bijstand. Ze houden het hoofd amper boven water, maar tonen veerkracht – ondanks alles.
Soms zaten ze al in de schuldsanering. Ze blijven vaak langer gebruikmaken van de hulp van een bewindvoerder. De stress van het zelf je financiële zaken moeten regelen is zo groot dat ze ervoor kiezen om het zo te laten. Ook al moeten ze wel maandelijks voor de bewindvoering betalen.”
Schaamte bij schulden speelt een grote rol
Aalt ontmoet ook anderen. Zo waren daar die moeder en haar tienerdochter: goedgekleed, maar nu geen onderdak meer. Vroeger drie keer per jaar op vakantie, woonden in een twee-onder-een-kap. Maar de vader van het gezin kwam na een uitzending door Defensie met PTSS thuis te zitten en verloor zijn werk. Algauw was er geen geld meer voor de hypotheek, er ontstonden huwelijksproblemen, het huis moest worden verkocht en nu zitten ze elk met 100.000 euro schuld, in een tijd van drie jaar. Het kan snel gaan…
“Veel mensen schamen zich voor hun voor schulden,” vertelt Aalt, “ik hoor van mannen dat ze slapen in de auto op de parkeerplaats van de sportclub. En daar zitten ook mensen tussen met een baan als docent. Ze redden het niet. Soms is dat maar tijdelijk, soms is meer nodig. Ze delen hun verhaal niet binnen hun eigen familie, durven er niet vooruit te komen.”
Samenwerking met schuldhulporganisaties
In Limburg zoeken ze nadrukkelijk naar samenwerking met andere organisaties. “We hebben al vaker contact gehad – dan zie je dat het vertrouwen groeit. We komen niet vissen in dezelfde vijver. Wij bieden een vindplaats en verwijzen graag door, we staan ten dienste van de ander. We proberen goed aan te haken bij wat er lokaal al gebeurt. We krijgen ook weleens de vraag: ‘jullie doen hetzelfde, wat voegt het toe?’ Het Leger des Heils werkt vanuit een holistisch mensbeeld. We kijken niet alleen maar naar de financiën. We vragen ook: ‘hoe gaat het met jou persoonlijk?’ Er is ook plek voor vragen over zingeving – dat geeft mensen de kracht om op te staan en het leven aan te gaan. We zijn niet verlegen om dat te benoemen. 85% van de wereldbevolking laat zich spiritueel inspireren. Geloof is voor veel mensen belangrijk. Wij branden een kaarsje, brengen licht in de donkere wereld. Die meerwaarde wordt geaccepteerd en biedt ook ruimte voor samenwerking.”